Je kunt geen eer betuigen in een staat van slaap. Wakker aanwezig zijn en een buigzame geest bevorderen het betuigen van eer, niet alleen maar op een bepaald moment maar als een rode draad door je leven. Zijn we bereid te zien dat het leven niet om ‘ons’ draait? Zijn we bereid te zien waar we aan vast houden en het te laten gaan? Zo ja, dan kan het universum gekend worden als de oneindige Dharma. Vrede en stilte, waar we zo naar verlangen, is er sinds de eeuwigheid. Door het zien van de tiran van “ik wil/ik wil niet” ontstaat er een opening waardoor gewoonlijk denken en doen vlam vat en opbrandt. Dan is daar de schitterende vredige die niet aangedaan wordt door ‘rampspoed’, voor wie het niet bestaat.

Vorm en leegte
Als laatste – maar centrale – soetra zongen we de Soetra van Grote Wijsheid. Het hart of wezen van grote wijsheid ligt in het weten dat vorm leeg is en leegte vorm, en aan dat weten uitdrukking geven in het dagelijks leven. Mensen vragen vaak: ja, maar wat betekent dat dan, leeg zijn. En soms kunnen we zo’n vraag omkeren: wat betekent dat dan, vorm zijn.

Dit leidt ons tot de werkelijk introspectieve geest. Wat is een huis, een boom, een stoel? Wat is een herinnering, een gevoel, een idee? Als je dit pas doet, kun je vaak wel erkennen dat huis boom en stoel niet ieder moment hetzelfde zijn. En ga je ze “ontleden” dan verandert de vorm waarmee je begint al gauw, waardoor de functie van het object verdwijnt. Een herinnering of gevoel zijn veel duidelijker “verschijningsvormen” die vlietend en niet substantieel zijn. Ondanks dat gaan we er vaak mee om alsof ze als een paal boven water staan.

Toen we als OBC pas in Nederland kwamen, waren de te zingen soetra’s – op verzoek van het hoofd van de orde – vrij letterlijk uit het Engels vertaald. Daardoor zongen we niet “leeg” maar “zuiver”. Eerw. Meester Jiyu-Kennet kon zich helemaal niet vinden in dat nihilistische woord “leegte”. Maar dit leeg zijn is verre van dood en donker. Het is een klare (in de zin van helder) allesomvattende volheid. Ze ging zelfs zo ver te zeggen dat diegenen die dit “zuiver” weer zouden vertalen met “leeg” niet haar discipelen waren. Vandaar dat we bij het zingen van de soetra bij deze inwijdingsdag tenminste éen keer “zuiver” zongen i.p.v. “leeg”.

Dat we nu uiteindelijk toch “leeg” zingen is het gevolg van verschillende overwegingen waar ik nu niet op in ga. Ik wil wel toegeven dat het een hele schrale vertaling is van het Chinese karakter “ku”. Want dat wijst niet alleen naar de leegte van elke substantie en van elke ‘zelf’ die zo’n vorm ziet, maar ook naar de bron van iedere vorm en elk zijn – de schitterende klaarte, grenzeloos en zuiver, onkenbaar, onbeschrijfelijk.